पुस्तक परिचय : 'कोल्ड स्टील' - टीम बुके, बायरन उसी

राम राम दोस्तहो!

मागच्या वेळेप्रमाणे आणखी एका भन्नाट पुस्तकाची तुम्हाला ओळख करून द्यायची आहे.

सध्या जमाना ग्लोबलायझेशनचा आहे. आपली समज, आपला व्यवहार, व्यवसाय आणि अगदी आपलं साहित्यही गेली अनेक वर्ष या ग्लोबलायझेशन पासून अस्पर्श्य राहिलेलं नाही. असं असूनही आत्ता कुठे मराठीत हे वारं शिरू लागलंय. सातासमुद्रापार होणारी मराठी सम्मेलनं कदाचित याचीच द्योतकं असतील.

तसं म्हटलं तर मोठमोठ्या कंपन्या आणि त्यांच्या कॉर्पोरेटस, त्यांचे व्यवहार या संदर्भात अच्युत गोडबोले, गीता पिरामल (अनुवादित) इ. लेखकांनी मराठीत लिखाण सुरु केलेलं आढळतं पण जागतिक स्तरावर ज्या ताज्या घडामोडींबद्दल, गोष्टींबद्दल चर्चा आणि ती ही हिरहिरीने होते, त्याबद्दल मराठी भाषेत काही फारसं आलेलं दिसत नाही, असा जो माझा एक समज होता, त्याला नुकताच छेद दिला, सुभाष जोशी यांनी मराठीत अनुवादित केलेल्या टीम बुके आणि बायरन उसी या लेखक द्वयीने लिहिलेल्या "कोल्ड स्टील" या पुस्तकाच्या वाचनाने!

लक्ष्मी मित्तल आणि जोसेफ किंश्च (आर्सेलरचे चेअरमन)

काही वर्षांपूर्वी भारतीय वंशाच्या लक्ष्मी मित्तल या लंडन स्थित अग्रगण्य पोलाद व्यावसायिकाने आपल्या मित्तल स्टील या कंपनीतर्फे युरोपातील सर्वाधिक पोलाद निर्मिती आणि विक्री करणारी आर्सेलर ही कंपनी विकत घेण्यासाठी बाजारात आक्रमकपणे बोली लावली होती. खरं तर ही मुक्त बाजारपेठेतील एक सर्वसामान्य घटना होती पण हे एखादं आक्रीतच घडलेलं आहे या सारखी प्रतिक्रिया तेव्हा जगभरात उमटली. आर्सेलर ने या प्रस्तावाला सर्व स्तरावर विरोध केला पण हा विरोध वंशवाद आणि अहंभाव यावर आधारित होता. युरोपियानांची पोलाद व्यवसायातील अग्रणी कंपनी, कोण कुठला भारतीय मित्तल विकत घ्यायला बघतोय हे आर्सेलर च्या सिईओ गी डोल आणि संचालक मंडळातील युरोपियन सभासदांना सहनच झालं नाही. मित्तल च्या प्रस्तावावर साधक बाधक चर्चा न करताच आर्सेलर ने त्याच्या विरुद्ध (कॉर्पोरेट) युद्ध पुकारले. 

या युद्धात दोन्ही गटांनी जी खलबतं केली, एकमेकांविरुद्ध जे डाव-प्रतिडाव टाकले, त्यात कोण कोण सहभागी झाले, त्यात धोरणांची आखणी कशी झाली, कुणी आणि कशी त्याची अंमलबजावणी केली, त्यासाठी मोठ्याप्रमाणात पैसा कसा गोळा केला आणि तो कसा, कोणावर खर्च केला, आपल्याला हवा तो परिणाम साधण्यासाठी गोष्टी कोणत्या थरावर गेल्या, दोन कंपन्यांच्या 'मर्जर' ची घटना अनेक देशांच्या एकमेकान्बरोबरच्या राजनैतिक संबंधांवर कसे परिणाम करून गेली या आणि अशा अनेक गोष्टींचा लेखाझोका म्हणजे "कोल्ड स्टील" होय!

या कॉर्पोरेट लढाईची रम्य नि उत्कंठावर्धक कथा वाचत असतानाच लेखक आपल्याला कॉर्पोरेट गव्हरनन्स , जागतिक शेअर मार्केट व्यवहार, मर्जर आणि एक्विझिशन प्रक्रिया, त्यातील आर्थिक गुंतागुंत इ. आजपर्यंत अनभिज्ञ अशा विषयांमध्येही सोप्या पद्धतीने मार्गदर्शन करतात.

असं म्हटलं जातं की मराठी माणूस नुकताच कुठे भारतीय शेअर बाजारात उतरू लागला आहे. त्याच वेळी लक्ष्मी निवास मित्तल या भारतीय पास-पोर्ट बाळगणा~या उद्योजकाने जागतिक बाजार-पेठेतल्या दिग्गज पोलाद व्यावसायिकांशी लढा देवून आर्सेलर या जगातील सर्वात मोठ्या पोलाद कंपनीला विकत घेण्याची "कोल्ड स्टील" मध्ये वर्णन केलेली सत्य-घटना ऊर अभिमानाने भरून टाकते.

सुभाष जोशी यांनी केलेलं या पुस्तकाचा मराठी अनुवाद हा सगळा इतिहास कुठेही अडखळून न जाता आपल्यासमोर मांडतो.


तेव्हा "कोल्ड स्टील" वाचाच!