Sunday 27 November 2011

फ्लाय मी टू द मून.... (५)

ती - (पुन्हा) भाग २
.........................

आज तिला ऑफिसात आल्या आल्या लगेचंच जाणवलं, त्याने त्याची कामं ती येण्यापूर्वीच हातावेगळी केली होती. त्याच्या केबीन बाहेरच्या काचेतून तिने पाहिलं की पुढ्यात एक जाडंसं पुस्तक घेऊन तो बसलेला नि त्याचं त्या पुस्तकात जराही लक्ष नव्हतं. डोळ्यापुढे पुस्तक होतं, डोळे अक्षरांवरून फिरतही होते पण त्यात कुठेही त्याचं मन असल्याचं तिला वाटलंच नाही. तिने मनाशी विचार केला, गेले साहेब तंद्रीत! वाचलेलं नक्कीच डोक्यात जात नाहीसं दिसतंय. मग त्याच्या केबीनचा दरवाजा उघडून ती आत गेली. तिला आलेलं बघताच त्याच्या चेहर्‍यावर एक मस्त हसू उमटलं. त्याचं ते हसू बघताच तिला एकदम तिच्या छातीत काहीतरी लक्कन् हलल्यासारखं झालं, मनात भावनांचे आनंददायक तरंग उठल्यासारखं झालं पण तिने स्वतःवर नियंत्रण ठेऊन नेहमीप्रमाणे आपली पर्स तिथल्या सोफ्यावर टाकली आणि प्रत्युत्तरादाखल हसत, हातात पाण्याचा ग्लास घेऊन त्याच्या समोर बसली. एक मोठा श्वास घेऊन तिने दोन - तीन घोट पाणी पिऊन स्वतःला सावरलं. तिच्या मनातले तरंग तिला त्याला लगेच दाखवून चालणारच नव्हतं कारण त्याच्याबरोबरची निखळ मैत्री तिला जीवापाड जपणं आवश्यक वाटत होतं.

मग त्याने तिच्या कार्यक्रमाबद्दल विचारलं आणि त्यामुळे तिला सहजच एक वे आऊट मिळाल्यासारखं वाटलं. त्यानंतर, तिच्या गुरूंनी तिच्यावर कशी जबाबदारी टाकली, तिच्याशिवाय हे काम तडीस नेण्यासाठी कसं कोणीही योग्य नव्हतं, तिने कार्यक्रमाची रूपरेषा कशी बनवली, त्यासाठी तिला काय विचार करावा लागला, तिने बनवलेला कार्यक्रमाचा आराखडा तिच्या गुरूंनी मान्य केल्यावर कार्यक्रमाच्या प्रेझेंटेशनचा तिने कसा विचार केला, तिचा स्वतःचा पर्फॉर्मन्स देण्याचं तिने कसं ठरवलं, त्यासाठी कशी तयारी केली, वेळेचं गणित कसं बांधलं या गेल्या पंधरा दिवसांच्या सगळ्या गोष्टी, ज्या तिला त्याला सांगाव्याशा वाटत होत्या त्या तिने त्याला सांगितल्या. त्याबरोबरच प्रत्यक्ष कार्यक्रमाच्या पर्फॉर्मन्सदरम्यान आलेल्या अडचणी, त्यातून काढलेली वाट हे सगळं सगळं तिने त्याला सांगितलं. या दरम्याने तो काही नुसताच गप्प बसलेला नव्हता. त्यानेच तिच्या निर्णयांची समीक्षा करून ते कसे योग्य होते हे ही तिला सांगितलं, जे प्रत्यक्ष ते निर्णय घेताना, त्यांच्या परिणामांच्या दृष्टीने कसे आवश्यक होतील, ते तिच्या आधी लक्षातच आलं नव्हतं. त्याच्या समीक्षणाचा एक नवाच पैलू तिला आज जाणवला आणि त्यामुळे तिच्या मनातला त्याच्याबद्दलचा आदर अधिकच दुणावला. आता तिला किती बोलू आणि किती नको असंच झालेलं. जणु गेल्या पंधरा दिवसांचा बॅकलॉगच तिला भरून काढायचा होता.

आज तिने ठरवूनच येताना जास्तीचा डबा भरून आणलेला. तिने त्याला सांगितलं की पंधरा दिवसांनी त्याला भेटायचं असल्याने कुठे बाहेर हॉटेलात वगैरे जाण्यापेक्षा त्याच्या ऑफिसातच मनमोकळ्या गप्पा करता येतील म्हणून सकाळीच तिने स्वतः घरी स्वयंपाक करून काही त्याची आणि काही तिची आवडती व्यंजनं बनवून आणली होती. याचं त्याला एकदम अप्रूप वाटलं पण अर्थातच त्याने या सूचनेला आनंदाने अनुमोदन दिलं. त्याच्या ऑफिसातल्या प्लेट्स घेऊन दोघांनी जेवणाचा जामानिमा सिद्ध केला आणि जेवायला बसले.
जेवताना विषय तिच्या कार्यक्रमावरून संगीतावर आला. संगीतामध्येही विशेषत्वाने कृष्णवर्णीयांनी लोकप्रिय केलेल्या जॅझ, ब्लूज आणि स्विंग संगीत प्रकाराकडे त्यांची चर्चा वळली. तिचा स्वभाव सर्वसामान्य कलाकारासारखा मनस्वी होता. त्यामुळे एक प्रकारची बंडखोरीची भावना तिच्या मनात सहजच उत्पन्न व्हायची. त्यात जॅझ नि ब्लूज चा संदर्भ निघाला की तिच्या मधली बंडखोरीची भावना उफाळून वर यायची. यामुळे आपोआपच ही चर्चा कृष्णवर्णीयांची मुस्कटदाबी, त्यांच्यावरचे अत्याचार, गुलामगिरीची प्रथा आणि अशा वातावरणात या संगीतप्रकारांचा त्यांनी केलेला स्ट्रेस-बस्टर सारखा वापर इथे पोहोचली. कृष्णवर्णीयांवरच्या अन्यायाचा विषय निघाला की तिच्या वक्तृत्वाचा निराळा पैलू बाहेर यायचा. ती मग पोटतिडकीने या प्रकारच्या संगीतामधल्या कृष्णवर्णियांच्या अभिव्यक्तिबद्दल बोलू लागली. वेगवेगळे कृष्नवर्णीय संगीतकार, गायक तिला नावानिशी माहित होते आणि त्यांची चरित्रेही जणु तिला अगदी पाठ होती. ती त्यांची गाणी, त्यांच्या गाण्यामागच्या आणि त्यांच्या संगीतामागच्या प्रेरणा यांचं वर्णन करून सांगत होती. या दरम्यान एखाद दुसरी घटना आठवणीने तो ही सांगत होता पण दरम्यान त्याने एकदम विषय फ्रँक सिनात्राच्या संगीताकडे नेला.

त्याने मत मांडलं की गौरवर्णीय असूनही सिनात्राचं जॅझ संगीतातलं कर्तृत्वही वादातीत आहे. त्याने जॅझ, स्विंग आणि ब्लूज संगीतामध्येच गायकाचं करीअर केलंय. त्याने त्या दरम्यान लुई आर्मस्ट्राँग, बी. बी. किंग अशा कृष्णवर्णीय संगीतकारांबरोबर कामं केली आहेत. जॅझ संगीत हे काळ्यांचं संगीत या कॅटेगरीतून अभिजात संगीताच्या दर्ज्यापर्यंत पोहोचण्यासाठी सिनात्रासारख्यांचा हातभार फार महत्त्वाचा मानला गेला पाहिजे असं ठासून प्रतिपादन त्याने केलं. त्यावरही तिचा प्रतिवाद होताच. तिच्यामते सिनात्रा जॅझपेक्षा सुरूवातीच्या पॉप संगीतात जास्त रमला कारण त्या काळातल्या वर्णद्वेषी वातावरणाचा तो परिणाम होता. असे वाद - प्रतिवाद होता होताच त्यांचं जेवण झालं पण चर्चा काही थांबली नाही.

ऑफिसातल्या फ्रीजमधल्या फळांच्या रसाने आपापले ग्लास भरून दोघेही आपापल्या मुद्द्यांवर ठाम राहून चर्चा करू लागले. मग त्याने त्याच्या कॉम्प्युटरमधली सिनात्राची जॅझ आणि स्विंग प्रकारची गाणीच तिला वाजवून दाखवायला सुरूवात केली. सिनात्राचा आवाज, त्याच्या गाण्यातले शब्द आणि उत्फुल्ल जॅझ संगीत यांचा एकत्रित परिणामच असा झाला की त्यांच्या चर्चेमध्ये निर्माण झालेलं वादाचं वातावरण झटक्यात निवळलं आणि दोघेही सिनात्राच्या गाण्यांचा आनंद घेऊ लागले. एकापाठोपाठ एक सिनात्राची गाणी लावता लावता त्यांचा मुख्य कृष्णवर्णीय संगीताचा मुद्दा बाजूला राहून ते सिनात्राची गाणीच ऐकू लागले. एकदम त्याने म्हण्टलं की सिनात्राचं एक त्याचं आवडतं गाणं तिने ऐकावं जरी ते पॉप संगीतातलं असलं तरी आणि त्यावर तिची प्रतिक्रिया द्यावी. तिलाही सिनात्राची गाणी आवडतंच होती, पण तो कोणतं गाणं ऐकवतो आहे हे मात्र तिला लक्षात येत नव्हतं. तिने ठीक, चालेल असं म्हण्टल्यावर त्याने गाणं सुरू केलं "Something stupid".




तिने हे गाणं खूप वर्षांपूर्वी ऐकलेलं. सिनात्रा आणि त्याची मुलगी नॅन्सी सिनात्रा यांनी गायलेलं ते ड्युएट होतं. तिला आठवलं, हे मूळ गाणं काही त्यांचं नव्हतं. कार्सन पार्क्स आणि त्याची पत्नी गेल फूट यांचं मूळ गाणं सिनात्राने नॅन्सी सोबत १९६७ साली गायलं आणि ते आधीपेक्षा जास्त फेमस झालं. सिनात्रा संगीतक्षेत्रात आधीच प्रसिद्ध होता पण तेव्हा संगीत कारकिर्दीची सुरूवात करणार्‍या नॅन्सीसाठी हे गाणं फेमस होणं चांगलंच पथ्यावर पडलं होतं आणि तिचं सांगितिक करीअरही त्याने मार्गी लागलेलं. तिला त्यातले सगळेच शब्द काही आठवत नव्हते पण हे नक्कीच आठवत होतं की ते एक प्रेमगीत होतं कारण यामुळेच तर बाप-लेकीने गायलेल्या या प्रेमगीताला संगीताच्या दुनियेमध्ये चेष्टेने 'इन्सेस्ट साँग' असं संबोधलं जातं हे ही तिला ठाऊक होतं.

काहीशा प्रश्नार्थक चेहर्‍याने तिने ते गीत ऐकायला सुरूवात केली. तिला लक्षात येत नव्हतं की तो हे गाणं तिला का ऐकायला सांगत होता. तसं आधीही तो तिने एखादी त्याला आवडलेली कथा वाचावी म्हणून एखादं पुस्तक वाचायचा आग्रह करायचा किंवा एखादं गाणं ऐकण्याचाही आग्रह करायचा पण आत्तासारखं ऐकून प्रतिक्रिया दे असं मात्र त्याने यापूर्वी कधीच म्हण्टलेलं नव्हतं. म्हणून मग ती लक्षपूर्वक ते गाणं ऐकू लागली. "Something Stupid" गाण्याचे सुरूवातीचे गिटारवर छेडलेले सूर ऐकूनच तिला जाणवलं की हे गाणं तिला नक्की आवडणार आहे आणि पुढे फ्रँक आणि नॅन्सी सिनात्रांनी गायलेले शब्द तिला ऐकू येऊ लागले.

I know I stand in line until you think You have the time to spend an evening with me
And if we go someplace to dance I know that there's a chance you won't be leaving with me
And afterwards we drop into a quiet little place And have a drink or two......
And then I go and spoil it all by saying Something stupid like I love you
I can see it in your eyes that you despise The same old lines you heard the night before..
And though it's just a line to you for me it's never seemed so right before
I practice everyday to find some clever lines To say to make the meaning come true......
But then I think I'll wait until the evening gets late And I'm alone with you
The time is right your perfume fills my head The stars get red and on the nights so blue......
And then I go and spoil it all by saying Something stupid like I love you

तिचा तिच्या कानांवर विश्वासच बसत नव्हता. ती जे काही ऐकत होती आणि तो तिला त्यातून जे ऐकवत होता त्याची तिने अशाप्रकारे कधीच अपेक्षा केली नव्हती. तिला माहित होतं की तो रसिक आहे, हुशार आहे, अगदी चांगला योजकही आहे पण या वेळेला त्याने ज्या कल्पकतेने हे गाणं निवडून तिला ऐकवलेलं त्यामुळे ती अगदी दिङ्मूढ झालेली. तिच्या मनात भावनेचे कल्लोळ उठले होते. त्याच्या स्वतःचे मन गाण्याच्या या मार्गाने उघड करण्याच्या प्रयासाला कसं उत्तर द्यावं याचाच ती विचार करत होती. तिला त्याचं मन समजलेलं होतं. तिला हे ही जाणवलेलं की जो कूटप्रश्न तिला पडला होता त्याच प्रश्नाने त्यालाही संत्रस्त केलं आहे. पण तिने आपल्या मनातल्या भावना प्रयत्नपूर्वक चेहर्‍यावर येऊ दिल्या नाहीत. ती खालमानेने जीवाचे कान करून ते गाणं ऐकत उभी राहिली आणि तिच्यासमोर तो सगळा जीव डोळ्यात आणून तिची प्रतिक्रिया बघत राहिला.

क्रमशः

No comments:

Post a Comment